NASA trồng khoai lang trên vũ trụ

Chủng
loại thực phẩm quy định cho những nhà du hành vũ trụ trong khi bay vừa
nghèo nàn vừa đắt tiền, mà họ thì lại muốn một món gì đó “rất gia đình”.
Tại sao không thử trồng một loại nguyên liệu nào đó ngay trong khoang
của những con tàu vũ trụ? Các chuyên gia của NASA nghĩ vậy và họ đã chọn
khoai lang, một món ăn quen thuộc ở Mỹ.

Những củ khoai lang đầu tiên sẽ được trồng trên vũ trụ. Ảnh minh họa.

Đã có thời thức ăn cho các nhà du hành vũ trụ được sản xuất
trong những tuýp bóp như tuýp thuốc đánh răng. Ví dụ khi Iuri Gagarin
bay trên quỹ đạo 108 phút, người ta chuẩn bị cho anh 9 tuýp đựng thức ăn
khác nhau, mỗi tuýp 165 gam. Trong số này có món “borsch” (canh củ cải
đỏ, món ăn bình dân của Nga), thịt băm viên với khoai tây và nước quả
ép. Gagarin buộc phải ăn tất cả những món đề nghị để rút kinh nghiệm.

Thời gian của những chuyến bay tăng lên. Những món ăn nghiền đều
nhiều thứ đựng trong tuýp đã đi vào quá khứ. Về số calo và cân đối các
chất dinh dưỡng thì khỏi nói, nhưng suốt nửa năm mà bữa nào cũng bóp
tuýp nghiền mịn giống hệt nhau để ăn thì ai mà chịu nổi. Hiện nay các
tuýp chỉ còn dùng để đựng nhưng thứ chảy lỏng hoặc dạng rời như nước
chấm, gia vị, mật ong, mù tạt… Từ những năm 1970 “khẩu phần ăn vũ trụ”
đã có rau quả tươi, nhưng thời gian bảo quản trên đó rất ngắn ngủi.

Nhiệm vụ của các chuyên gia hiện nay là chế ra các bữa ăn cho các nhà
du hành trong những chuyến bay kéo dài tới 3 năm trở lên, đủ để bay đến
những hành tinh xa xôi. Hiện nay giá thành một bữa ăn của họ trên tàu
ISS đã lên tới 600 đôla. Đó là chưa kể chi phí để đưa thức ăn lên quỹ
đạo. Nếu các nhà du hành tự cung tự cấp được thì sẽ rẻ hơn nhiều.

Một trong những khó khăn là chỗ trên boong tàu có người lái rất nhỏ
để trồng trọt. Do vậy phải chọn những loại cây có năng suất cao và đòi
hỏi ít diện tích.

Vài năm trước công ty Haikou của Trung Quốc đã đưa ra thị trường
khoai tây có giống từ hạt giống trồng trên con tàu vũ trụ. Loại khoai
tây đó chứa nhiều tinh bột hơn khoai tây thường, củ có màu tím nên được
gọi là gọi là “lan tím” để có vẻ “sang trọng”. Khoai tây vũ trụ được đưa
vào khách sạn chế biến thành 60 món ăn khác nhau, bán rất đắt cho thực
khách tò mò nhưng chỉ là chiêu quảng cáo vì lấy đâu ra lượng lớn để
trồng đại trà.

Phải chăng từ câu chuyện này đã gợi ý cho NASA chọn khoai lang để trồng thử trong vũ trụ?

Vấn đề đã có kết luận: Về giá trị thực phẩm, nó cao hơn nhiều so với
khoai lang thường. Trong lượng một củ có thể lên tới 10 kg, chứa 30%
tinh bột, trong đó có 6% glucôz và những chất có ích khác như caroten,
muối khoáng và nhiều vitamin khác.

Một ưu điểm nữa của khoai lang là nó mọc rất nhanh trong khoảng không
gian kín và không ảnh hưởng gì đến các loại cây trồng khác cùng mọc.
Khoai lang lại là loại thân leo, gây giống bằng mầm, mỗi cây chiếm một
diện tích 4,5x1,5 m. NASA đã tìm cách hạn chế sự bò lan của nó nhờ một
giàn leo hình chóp đan bằng dây. Thì nghiệm cho thấy việc cắt đọt không
ảnh hưởng gì đến năng suất.

Người ta không thể cắt ngọn ở đầu dây khoai lang vì chính tại đó cây
sinh ra các hocmon, kích thích sự phát triển của hệ rễ và rễ khoai lang
cũng ăn được. Mầm cây cắt ra người ta dùng để ăn, ví dụ làm salat (dưa)
rất ngon, bổ sung vào khẩu phần ăn trên tàu. Từ thí nghiệm, người ta còn
thấy cách trồng này có thể áp dụng cho việc trồng khoai lang trên Trái
đất để tăng năng suất.

Cây khoai lang tỏ ra có ưu thể để đi cùng con người lên vũ trụ trong
những chuyến du hành vì diện tích trồng nhỏ mà năng suất cao. Giàn leo
hình nón có thể dùng cho cả các cây khác.

Quá trình quang hợp sẽ được thực hiện nhờ đèn LED. Việc dùng đèn LED
để quang hợp cung chính là một dự án của NASA trong điều kiện vũ trụ.

Khoai lang trong dự án này là mẫu thí nghiệm đầu tiên.

Tuấn Hà

hehe trên vũ trụ mà được ăn khoai lang nướng như VN thì tuyệt cú mèo.